Zdarzyło Ci się kiedyś, że gdy po powrocie do domu oglądałeś zrobione wcześniej zdjęcie, okazało się, jest ono zdecydowanie za jasne lub za ciemne, a gdy robiłeś je w plenerze, wszystko wyglądało naprawdę dobrze na ekranie aparatu? Jeśli tak, to z pomocą przyjdzie Ci histogram. Dzisiaj zgłębimy jego tajemnice. Powiem Ci dokładnie wszystko, co warto wiedzieć o histogramie, aby Twoje zdjęcia stawały się lepsze i lepsze.
W tym artykule wytłumaczę Ci dokładnie, co to jest histogram, do czego służy, jak z niego poprawnie korzystać i jak możesz go wykorzystać w swojej fotografii, aby Twoje zdjęcia zyskały na jakości. Znajdziesz tu wszystko, co warto wiedzieć o histogramie.
Zdjęcie nr 1. Pomnik Waszyngtona w Parku National Mall w Waszyngtonie w wiosennej odsłonie.
Gdy robisz zdjęcie, musisz zadbać o poprawną ekspozycję. Co oznacza, że Twoja fotografia nie będzie ani za jasna, ani za ciemna. Krótko mówiąc, ma być poprawnie naświetlona. Wszystko po to, aby jasne partie zdjęcia miały w sobie jeszcze jakieś piksele i nie były prześwietlone, a jednocześnie ciemne partie zdjęcia nie były za ciemne i można było dostrzec detale w cieniach. Więcej o poprawnej ekspozycji i tym, jak ją perfekcyjnie ustawić w każdym aparacie fotograficznym, opowiadam na moim autorskim Kursie Fotografii.
Zdradzę Ci jednak pewną tajemnicę. Czasami warto złamać zasady i prześwietlić lub nie doświetlić zdjęcia. Skąd masz wiedzieć, jak daleko możesz pójść, , skoro nie jesteś w stanie poprawnie ocenić zdjęcia na małym ekranie aparatu fotograficznego?
Nawet jeśli wiesz, jak ustawić poprawną ekspozycję, to może być to czasem sporym wyzwaniem, szczególnie gdy fotografujesz w pełnym słońcu, a Twój aparat nie pozwala Ci dostrzec wszystkich detali na wyświetlaczu. Teoretycznie, mamy coraz lepsze ekrany w aparatach fotograficznych, jednak zarówno kolory, jak i detale, są często trudne do ocenienia w skrajnych warunkach oświetleniowych (np. ostre, południowe słońce). I tutaj z pomocą przychodzi histogram w aparacie.
Histogram to bardzo przydatne narzędzie w fotografii, które dostarcza wielu cennych informacji, np. mówi, czy zdjęcie jest za jasne (prześwietlone), czy może za ciemne (niedoświetlone), ile jest konkretnych tonów na zdjęciu, czy czernie są w 100% czarne, a biele całkiem białe oraz jaki jest kontrast na zdjęciu. Na podstawie histogramu jesteśmy w stanie ocenić dane zdjęcie nawet w bardzo trudnych warunkach oświetleniowych.
Wykres nr 1. Oznaczenie osi na histogramie.
Histogram to nic innego jak wykres, który pokazuje liczbę i jasność danych tonów na konkretnym zdjęciu. Na poziomej osi wykresu mamy 255 punktów, które określają jasność lub ciemność pikseli na zdjęciu. Po lewej stronie wykresu znajdują się ciemne tony (0), natomiast po prawej stronie jasne tony (255). Pionowa oś natomiast oznacza liczbę pikseli w danych tonach na zdjęciu.
Histogram pokazuje dokładnie, ile tonów jest na danym zdjęciu. Jeśli dany wycinek wykresu jest niski, oznacza to, że w tym zakresie tonalnym na zdjęciu jest mało pikseli (zobacz zdjęcie nr 2 – biele). Jeśli natomiast dana część wykresu jest wysoka, oznacza to, że w danym zakresie tonalnym jest dużo pikseli (zobacz zdjęcie nr 2 – tony ciemne).
Wykres nr 2. Oznaczenie osi na histogramie.
W fotografii spotkasz różne rodzaje histogramów. Inaczej będzie wyglądał histogram w Twoim aparacie w trybie live (gdy robisz zdjęcie), inaczej wygląda histogram w aparacie po zrobieniu zdjęcia, a jeszcze inaczej w programie do obróbki zdjęć np. w Lightroom lub Photoshop.
Bardziej profesjonalne programy do obróbki zdjęć (jak wspomniany wcześniej Photoshop) pozwalają użytkownikowi nawet wybrać rodzaj histogramu. W bardziej zaawansowanych aparatach fotograficznych możesz również korzystać z różnych histogramów. Jedne aparaty mają tylko jednokolorowy histogram, natomiast inne pozwalają analizować zdjęcie na histogramach z podziałem na trzy podstawowe kolory: czerwony, zielony i niebieski.
Bez względu na to jak wygląda Twój histogram, czy jest jednokolorowy ( z reguły biały, czarny lub szary) czy kolorowy, jego funkcja się nie zmienia. Oba rodzaje dostarczają informacji, ile pikseli jest w poszczególnych tonach na danym zdjęciu. Różnica polega jedynie na tym, że kolorowy histogram dostarcza bardziej szczegółowych informacji, podczas gdy jednokolorowy histogram przedstawia ogólny obraz rozkładu tonów na danym zdjęciu....
Jeśli dany wykres znajduje się w większości po lewej stronie, oznacza to że zdjęcie ma więcej ciemnych tonów i będzie ciemniejsze.
Wykres nr 6. Histogram reprezentujący bardzo ciemne zdjęcie, które nie ma detali w czerniach. Wykres prezentuje rozkład tonów na zdjęciu nr 6.
Jeśli wykres wychodzi poza górną granicę skali, oznacza to, że stracisz informacje na zdjęciu w tym zakresie tonalnym, a odzyskanie ich może okazać się bardzo trudne lub nawet niemożliwe, szczególnie jeśli zapisujesz zdjęcia tylko w plikach jpg. Jeśli po zrobieniu zdjęcia zobaczysz taki wykres w swoim aparacie, warto przeanalizować i zastanowić się, czy faktycznie chcesz uzyskać tak ciemną ekspozycję. Pamiętaj, taki wykres oznacza nie tylko, że zdjęcie jest bardzo ciemne, ale również, że jest mocno niedoświetlone, a piksele w czerniach nie mają żadnych informacji. Czasami oczywiście stosujemy takie zabiegi specjalnie i świadomie. Mimo to, taki wykres powinien zapalić u Ciebie lampkę alarmową, gdyż z reguły unikamy takiego skrajnego pikowania wykresu.
Zerknij na zdjęcie nr 6. Jest zdecydowanie za ciemne, zgodnie z tym, co prezentuje histogram.
Jeśli natomiast znaczna część wykresu znajduje się po prawej stronie, oznacza to, że zdjęcie ma bardzo dużo jasnych tonów i będzie jasne. Jeśli wykres jest nie tylko w znacznej mierze po prawej stronie, ale jest również tak wysoki, że wychodzi poza skalę, oznacza to, że zdjęcie nie tylko jest bardzo jasne, ale również, że w najjaśniejszych partiach tego kadru brakuje informacji w pikselach. To sytuacja, której warto unikać, ponieważ odzyskanie detali z jasnych/prześwietlonych partii zdjęcia, jest zawsze trudne, a niekiedy wręcz niemożliwe. Uważaj na zbyt duże pikowanie wykresu po prawej stronie.
Przyjrzyjmy się kolejnym przykładom. Zdjęcie nr 8 przedstawia fotografię, która ma sporo ciemnych tonów i jak się jej dobrze przyjrzysz, to zauważysz, że faktycznie zdjęcie jest ciemne samo w sobie. Czy to oznacza że jest niedoświetlone i że fotograf źle ustawił ekspozycję?
Zobaczmy, co mówi nam histogram.
W tym momencie warto zauważyć, że zdjęcia, które widzisz na ekranie aparatu fotograficznego, to zdjęcia w plikach jpg, a to oznacza, że takie pliki są bardziej skompresowane niż pliki raw i mają mniej informacji. Aparat bierze plik raw, przetwarza go na plik jpg, następnie nakłada ustawienia z Twoich profili w aparacie (jeśli masz takie ustawione) i na tej podstawie pokazuje histogram. Więc, jeśli fotografujesz w plikach raw, to masz jeszcze trochę zapasu i na komputerze histogram tego samego zdjęcia, będzie miał trochę większą rozpiętość tonalną niż widzisz w aparacie. A to oznacza, że jak widzisz na aparacie wykres, który trochę pikuje poza skalę histogramu, to w obróbce fotograficznej uratujesz jeszcze sporo informacji z pliku raw. O samej obróbce fotograficznej i wielu bardzo przydatnych trikach z nią związanych opowiadam bardzo dokładnie na moich autorskich kursach Lightroom i Photoshop. Więcej informacji znajdziesz TUTAJ.
Gdy przyjrzymy się wykresowi nr 8, to łatwo da się zauważyć, że jego znaczna część znajduje się po lewej stronie oraz że nie tylko lewa część wykresu wychodzi poza skalę, ale również lewa część wykresu nie dochodzi do końca skali. Wysokie słupki po lewej stronie wykresu oznaczają, że mamy bardzo ciemne tony na tym zdjęciu, które mogą być trudne do odzyskania w postprodukcji. Detale w ciemnych partiach (w tym przypadku tło, tylny plan) są bardzo ciemne i brakuje tam informacji. Zwróć jednak uwagę na to, jak pięknie te jasne kwiaty wiśni prezentują się na tym ciemnym tle. I tutaj warto sobie zadać pytanie: „Czy dlatego, że ten wykres nie jest zrównoważony i wychodzi poza skalę, to zdjęcie wymaga rozjaśnienia ciemnych partii?”. Moim zdaniem odpowiedź brzmi: „nie”. Ciemne tło dodaje bardzo ciekawego efektu do zdjęcia i jeszcze lepiej wydobywa kwiaty z kadru. Dzięki temu jeszcze mocniej się wyróżniają.
Jednocześnie zwróć uwagę na to, że lewa część wykresu nie dochodzi do końca skali, a to oznacza, że czernie nie są 100% czarne tylko mają odcień szarości. Lewa część wykresu kończy się w szarościach i to zdjęcie nie wykorzystuje pełnego zakresu ciemnych tonów oraz czerni. Czy to źle? Nie. Ja osobiście uwielbiam takie zdjęcia, gdzie kontrast nie jest tak mocny i gdzie czernie nie są w 100% czarne. Pamiętaj, że fotografia to sztuka, a nie matematyka.
Jako artysta możesz nie doświetlać każdego zdjęcia, prześwietlić je lub nie wykorzystać pełnego zakresu tonów. Jednak pamiętaj, że gdy zrobisz niedoświetlone zdjęcie, to ono już takie pozostanie i w postprodukcji będziesz mieć bardzo ograniczony zakres tonów. Zawsze lepiej jest wykorzystać pełen zakres tonalny i pikselowy, gdy robisz zdjęcie i nie pozbywać się ważnych informacji na etapie robienia zdjęć. Taki zabieg możesz zawsze wykonać w obróbce komputerowej. Pozbycie się informacji w danych pikselach nie nastręcza trudności. Jednak odzyskanie ich jeśli ograniczyłeś sobie już na początku zakres tonalny nie jest możliwe.
Warto zaznaczyć, że nie musisz zawsze dążyć do tego, aby histogram był zrównoważony. Każda sytuacja bywa inna i to, że dany wykres ma więcej tonów ciemnych niż jasnych nie oznacza, że zdjęcie jest źle naświetlone. Powiem nawet więcej, czasami będzie bardzo trudno osiągnąć efekt zrównoważonego histogramu. Spójrzmy na nocne zdjęcie nr 9, wykonane w Stanach Zjednoczonych w Parku Krajobrazowym Arches National Park w stanie Utah. Tutaj specjalnie i świadomie ustawiłam taką a nie inną ekspozycję. Gdybym walczyła o zrównoważony histogram, to zdjęcie totalnie straciłoby klimat nocny, bo byłoby za jasne. Zrobiłam je w nocy i musi być ciemne. Patrząc teraz na nie, pamiętam tę totalną ciemność i przeszywający chłód. Moim celem było oddanie tego wszystkiego na zdjęciu.
A teraz dla kontrastu przyjrzyjmy się zdjęciu, które zostało zrobione zimą w Norwegii. Zdjęcie nr 10 ma dla odmiany bardzo dużo jasnych tonów, minimalną liczbę tonów ciemnych i brak czerni. Jak będzie wyglądać w takim razie jego histogram?
....
darmowym eBooku👇
Wszelkie prawa zastrzeżone ©Małgorzata Tymińska
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tego artykułu nie może być rozpowszechniana lub powielana w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody autora.